دوفصلنامه علمی - اطلاع‌رسانی «فقه و پژوهش» - شماره ۵
- سید محمد حسین طباطبایی
- بازدید: ۱۰۵
شناسنامه:
صاحب امتیاز: مدرسۀ شهیدین بهشتی و قدوسی (ره)
مدیر مسئول: سید مصطفی طباطبایی
به کوشش معاونت پژوهش مدرسۀ شهیدین (ره)
سردبیر: مهدی درگاهی
دبیر اجرایی: عباس اکبری
هیئت تحریریه (به ترتیب حروف الفبا): هادی جلالی اصل، سید مرتضی خاتمی سبزواری، مهدی خیاط زاده، مهدی درگاهی، علی شریف، حسن صادقیان مشکانی، رضا عندلیبی، یحیی گوهری بخشایش
ویراستار: سید محسن صفایی
بازبینی و طراحی: هادی عبدالمالکی
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مقالات:
۱. نظرة حدیثة لدلالة الأخبار علی تنجیس المتنجس بناءاً علی مذهب الإمامیة
السید محمدحسین الطباطبائي - صفحه ۷ تا ۳۷ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
سریان النجاسة من العین النجسة أمر مسلّم. لکن بالنسبة إلی سریانها من المتنجسات ـ وله دور هامّ في عیش المسلمین ـ یُشکل الأمر. قد تحقّق بین العلماء الشهرة بل نُقِلَ الإجماع علی السـریان. لکنّ المسئلةَ مدرکیّةٌ أو محتملُ المدرکیّة، فلا یمکن الرکون علی الإجماع فضلا علی الشهرة. فالعمدة هي الروایات. وفي هذه الرسالة، تمّ تجمیع الروایات والعلماء عادة قبلوا دلالاتها علی التنجیس لکن ربما هناک خدشة بالنسبة إلیها. فالحاصل أنّه رغم وجود بعض الشواهد لتنجیس المتنجس في بعض الروایات، لکن لا یبلغ حدّ الدلالة ـ کما أشار إلیه بعض ـ فیبقی الموضوع مشکوکاً فیجب الرجوع إلی الأصل في الأشیاء وهي الطهارة. فالملاقي للمتنجس، للشک في السـریان، لایتنجّس.
۲. متعلّق خمس أرباح المکاسب
عبدالکریم یوسفي - صفحه ۳۹ تا ۵۵ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
یعتبر وجوب الخمس من ضروريّات الدّین بین جمیع المسلمین ولکن تمایز الشیعة عن العامّة في تعمیم سعة شموله بالنّسبة إلی موارد أخر منها أرباح المکاسب. ففي هذا المورد اختلف فقهاء الشیعة في مدی متعلّقه أنّه هل یشمل جمیع الفوائد الّتي یحصل علیها المکلّف، أو ما یصدق علیه الاستفادة أو ینحصـر في ما یعتبر کسباً واکتسابا؟ فهناک ثلاثة أقوال في المسئلة. فلبیان الحق في الأمر لأنّه من المسائل کثیرة الإبتلاء للمکلّفین سنويّاً، وعن طریق ملاحظة الأدلّة من القرآن والرّوایات خاصّة بعض المفردات الهامّة الواردة فیهما مثل الاستفادة أو الإفادة والسّیرة المستمرّة، ودراسة کلمات الفقهاء في هذه المسئلة والتجمیع بینهم یتّضح الحقّ فیها أنّ الحکم یدور مدار عنوان «الاکتساب» ومایشبهه وهو أحد أشهر الاقوال بین المتأخّرین الّذي یکون القول الثّالث في هذه المقالة. وإن ادّعي أحد أنّ الأدلّة مجملة لایمکن الاستظهار منه، فمجری الأصل أیضا تکون البرائة ممّا یزید عمّا یعتبر «کسباً» أو «تکسّباً». فإذن کما في الکتب اللغویة في الکسب من أخذ الطلب تارة، والسعي أخری لایشمل هذا القسم مثل الهدیة والصدقة، والمیراث بطریق أولی.
۳. آراء فقهاء الإمامیّة في نظر الرجل إلی الوجه والکفین من الأجنبیة
علي القائمي الأمیري - صفحه ۵۷ تا ۸۵ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
مما یبتلی به الرجل کثیراً في حیاته الإجتماعیّة هو النظر إلی المرأة غیر المحرمة والأکثر ابتلاءاً من هذه النظرات هو النظر إلی غیر الشیخة البالغة المسلمة غیر المبتذلة الحرة نظراً بغیرقصد الزواج. وقصدنا في هذا المقال أن نلقی النظر علی آراء فقهاء الإمامیّة من أوّل القدماء إلی زماننا هذا في هذا الشّقّ من النظر عن طریق التتبّع في کتبهم. وهذا النظر إن کان الی غیر الوجه والکفین فهو حرام اجماعا وان کان الی الوجه والکفین فهو مع اللذة حرام اجماعا ایضا واما الی الوجه والکفین بدونها فللفقهاء آراء مختلفة فی هذا الشق؛ ذهب بعضهم الی الحرمة مطلقا وهو القول المشهور في القدماء وذهب آخرون إلی الجواز مطلقا وهو القول المشهور في متأخري المتأخرین والمعاصـرین. وذهب بعض من المتأخّرین إلی التفصیلات بین النظرة الأولی وغیرها وبین موضع الحاجة وغیره.
۴. مجازات ترویج بی‌حجابی در فقه امامیه
امین کوخائی - صفحه ۸۷ تا ۱۰۵ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
در نظام حقوقی اسلام، دو نوع مجازات تحت عنوان حد و تعزیر برای اعمال خلاف شرع در نظر گرفته شده است. تعزیرات قانونی مشخص شده برای ترویج بی‌حجابی در قانون مجازات اسلامی، غالبا بازدارندگی کافی را نداشته و موجب گسترش روزافزون کشف حجاب و منکرات دیگر در جامعه شده است؛ از این رو بررسی ظرفیت‌های فقه امامیه به منظور اثبات مجازات‌های بازدارنده‌تر برای ترویج بی‌حجابی، ضروری می‌نمود. این جستار در قالبِ یک تحقیق کتابخانه‌ای، با روش توصیفی ـ تحلیلی با بررسی اقسام این فعل حرام در بسترهای گوناگون حقیقی و مجازی، به جرم‌انگاری این فعل حرام از جوانب گوناگون پرداخته و به این نتیجه رسیده که این عمل خلاف شرع، در صورتی‌که منجر به انکار ضروری دین یا افساد در زمین شود، ذیل عناوین ثانویه‌ای چون انکار ضروری دین و ارتداد و افساد فی الارض قرار می‌گیرد و حد مربوط به این عناوین (اعدام)، برای انجام دهنده آن ثابت می‌شود.
۵. حکم سبِّ شخصِ غیرمتأثر از آن، در فقه جعفری
هادی عظیمی | صفحه ۱۰۷ تا ۱۲۲ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
حرمت سبّ و توهین، در بین فقهای مذهب جعفری حکمی قطعی است، ولی در این بین، مواردی برای جواز سبّ از سوی فقها ذکر شده که یکی از آنها سبّ شخص است که از سبّ تأثیر نمی‌پذیرد، که برای جدا کردن این مورد از حکم حرمت، به دلیلی مناسب از منابع معتبر نیاز داریم. این تحقیق با هدف شناخت حکم سبّ و فحش اشخاص بی‌اعتنا به این اهانت در گفتار و بررسی ادله‌ی این مورد، انجام شده است و نیل به این مقصد در سایه‌ی توصیف و تحلیل گزاره‌های فقهی با گردآوری داده‌های کتابخانه، میسر است که نتیجه‌ی آن تبیین جواز یا عدم جواز سبّ کسی که از سبّ تأثیر نمی‌پذیرد، در فقه جعفری است.
۶. مفهوم شناسی باغی و عادی در آیه 173 سوره مبارکه بقره
محمدرضا سبحانی | صفحه ۱۲۳ تا ۱۴۱ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
اکل میته در فقه امامیه با گزاره‌های مختلفی ممنوع گردیده است. اما بر اساس آیه 173 سوره مبارکه بقره گستره این ممنوعیت مقید شده است. دو صفت باغی و عادی قیود مذکور در آیه هستند. به جهت آنکه تفاسیر متعددی با توجه به کتب لغت و روایات مختلف برای این دو قید ارائه شده است، معنای لغوی و معنای روایی مترادف یکدیگر نبوده و در ابتدای امر قابل جمع نیستند. از این رو پرسش از محملی برای جمع بین معنای لغوی و معنای روایی مساله‌ای است که نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی در خور است. محملی چون مقام تمثیل می‌تواند تعارض مذکور را رفع نماید. این تحقیق با هدف حل تعارض بین معنای لغوی و معنای روایی انجام شده است و نیل به این مقصد در سایه تحلیل معانی لغوی، معانی روایی، بررسی نظرات مفسرین با گردآوری داده‌های کتابخانه ایست که نتیجه آن کشف لسان و مقام روایات است که در مقام تمثیل و مصداق‌یابی هستند.
۷. بررسی وثاقت محمد بن سنان
رامین حیدری | صفحه ۱۴۳ تا ۱۵۹ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
استناد به روایات محمد بن سنان در علم رجال با مخالفت‌هایی روبه‌رو شده است؛ ازاین‌رو پاسخ به این پرسش که حکم استناد به روایات محمد بن سنان چیست؟ مستلزم تحقیقی موسع است. استناد به روایات محمد بن سنان با توجه به توثیق‌ها و حتی روایاتی که در مورد وی وجود دارد می‌تواند مشروعیت داشته باشد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور ادله و تبیین این روایات و اقوال علماء در به‌رسمیت‌شناختن استناد به روایات محمد بن سنان انجام شده است. روش نیل به این مَقصد در سایه نقل و تحلیل گزاره‌های رجالی با گرد آوری داده های کتابخانه میسّر است که نتیجه آن، تبیین مشروعیت استناد به روایات محمد بن سنان می‌باشد.
