مقدمه

 با توجه به اهمیت کتاب‌ های مکاسب، رسائل و کفایه و نقش آن در فرایند استنباط، بجاست که فعالیت‌ هایی علاوه بر فعالیت‌ های مرسوم دروس عمومی در آن صورت پذیرد. به منظور استفاده بیشتر از این کتب، برای هر پایه درسی، حداقل در ۲درس (ترجیحا یک فقه و یک اصول) کلاس­ های راهنما تشکیل می­ شود. این کلاس­ ها برای هر درس، حداقل یک جلسه ۵۰ دقیقه­ ای و ترجیحا یک جلسه ۹۰ دقیقه­ ای یا دو جلسه ۵۰ دقیقه­ ای خواهد بود.

از مهمترین اهداف کلاس راهنما می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1. کمک به فهم صحیح متن و تثبیت مطالب خوانده شده.
2. تعمیق و تکمیل مباحث.
3. تمرین نگارش جزوه علمی.
4. آشنایی با شرح­ های توضیحی و انتقادی و دیگر کتب متناسب با مباحث کتاب­ های درسی و تقویت مهارت طلاب در استفاده سریع، دقیق و آسان از این نوع کتاب ­ها.
5. توانمند سازی طلاب جهت تدریس.
6. ارتقاء توانایی فکری و ذهنی طلاب در فرایند یادگیری.

وظایف هر یک از اساتید و طلاب کلاس راهنما به فعالیت‌ های قبل، بعد و حین کلاس تقسیم می‌ شود که به شرح ذیل می‌ باشد:

۱. قبل از کلاس

الف: وظایف استاد

1. از آنجا که کلاس راهنما عمدتاً در مورد برخی نکات و مطالب مهم یا پیچیده ­ای است که اخیرًا توسط استاد تدریس شده است، استاد راهنما سرفصل­ ها و مباحثی را که به بحث و بررسی بیشتر در کلاس راهنما نیاز دارد، از قبل انتخاب می ­کند و به هنگام تدریس آن، از طلاب می­ خواهد که فعالیت جدی در آن موضوع داشته و با آمادگی در کلاس حاضر باشند.
2. تکالیفی که استاد می­ تواند به تناسب، برای هر جلسه از کلاس راهنما، یک یا چند مورد از آن ها را برای طلاب معین نماید، عبارتند از:

الف) خلاصه ­نویسی یا نگارش تقریر بخشی از محدوده خوانده شده کتاب درسی یا بخشی از یک کتاب حاشیه.

ب) مقایسه مکتوب مطلب کتاب درسی فعلی با کتب خوانده شده قبلی (مانند مقایسه رسائل با اصول الفقه مرحوم مظفر؛ مقایسه کفایه با رسائل) یا با برخی حواشی یا سایر کتب مناسب.

تبصره: با توجه به ضرورت اعتماد طلاب به کتب رسائل و مکاسب و کفایه، می ­بایست در اوایل، عمدتاً حواشی توضیحی ارائه شود و کمتر حواشی انتقادی.

ج) تحقیقی مختصر و مکتوب پیرامون موضوعی مشخص و محدود از مباحث مرتبط با درس

د) پیش مطالعه و آمادگی جهت تدریس بخشی از متن درسی، توسط خود طلاب

ه) هر نوع تکلیف متناسب دیگر به صلاحدید استاد

تذکر: استاد محترم به گونه ­ای برنامه ­ریزی فرمایند که تمام طلاب برای تمام یا اغلب جلسات کلاس راهنما، ملزم به ارایه یک نوشتار مختصر (در قالب موارد پیش گفته) باشند.

رویکرد نگارش طلاب، به این اَشکال، متصور است: تلخیص و تنظیم، توضیح و تبیین، مراجعه و تحقیق، نقد و نظر.

3. دریافت و بررسی نوشته­ های طلاب و نوشتن تذکرات اصلاحی جهت ارتقاء سطح نوشته­ ها. (در صورت ضیق وقت استاد محترم، این امر به تناوب در هر هفته نسبت به برخی جزوه ­ها صورت گیرد)

ب: وظایف طلاب

1. انجام تکالیف مقرر شده از جانب استاد برای کلاس راهنما

2. تقدیم تکالیف نوشته شده به استاد، پیش از کلاس، جهت بررسی ایشان.

3. طلاب می­ بایست شیوه­ نامه جزوه­ نویسی و تقریرنویسی تهیه شده توسط معاونت پژوهش را مطالعه کنند و امتحان مربوط به آن را بگذرانند.

تبصره: شیوه­ نامه جزوه­ نویسی و تقریرنویسی موجود در معاونت پژوهش به اساتید محترم داده می شود تا بر اساس آن به بررسی جزوات بپردازند.

۲. حین کلاس

الف: وظایف استاد

1. کلاس راهنما بر مبنای شاگردمحوری توسط استاد اداره می­ شود و لازم است تمهیدی اندیشیده شود که همه طلاب در بحث مشارکت کنند. به عنوان مثال، ارایه تکلیف مشخص ­شده، به قید قرعه توسط برخی طلاب آغاز شود و استاد، سایر طلاب را نیز با سؤالات خود، وارد بحث نماید و در پایان، بحث توسط استاد جمع­ بندی شود.
2. در مواردی که بخشی از کتب حواشی یا کتب دیگر در کلاس راهنما بررسی می­ گردد، با توجه به اینکه مقرر شده طلاب قبل از ورود به کلاس، آن محدوده را مطالعه نمایند، وقت کلاس صرف خواندن آن متن نمی ­شود (مگر در موارد ضرورت) تا فرصت بحث و گفتگو پیرامون موضوع مورد بحث فراهم شود.
3. هر چند باید در کلاس راهنما، فضای بحث و اظهار نظر حاکم باشد، اما از تبدیل شدن درس سطح به درس خارج پرهیز شود. ضمنا در خصوص درس کفایه تبیین آرایی از مولف که ناظر به مطالب شیخ است، مورد تاکید می­ باشد.
4. استاد محترم، اهم نقاط ضعف و قوت برخی از جزوات علمی طلاب را در کلاس بیان ­کنند تا به تدریج فرایند جزوه‌ نویسی طلاب ارتقا یابد.

ب: وظایف طلاب

1. رعایت تمام ضوابط کلاس درس به لحاظ حضور، منظم در کلاس، توجه کامل به کلاس، مشارکت در بحث­ ها و ... .
2. پرهیز از طرح سؤالات نامتناسب و نیز احتراز از تبدیل کلاس به مباحثه طولانی دو نفره.

۳. ارزیابی

1. استاد کلاس راهنما هر هفته به نوشته هر یک از طلاب نمره داده، پیشرفت ایشان را بررسی و ارزیابی می ­کند.
2. ارزیابی هفتگی و ماهانه طلاب توسط استاد، به جای نمره امتحان ماهانه طلاب در آن درس، محسوب می ­شود و تکالیف نوشتاری کلاس راهنما به عنوان جزوه درسی الزامی از طلاب دریافت و ارزیابی می­ گردد.
3. در صورت صلاحدید استاد، جزوه با اعمال نظرات اصلاحی ایشان و افزودن مطالب مطرح شده در کلاس، مجددا تکمیل شده، برای دریافت نمره بالاتر به استاد تحویل داده می­ شود.

تبصره: یک نسخه از جزوه تکلیف هر کلاس، پس از اِعمال اصلاحات، به صورت فایل تایپ شده به معاونت پژوهش تحویل گردد.

پیوست

لیست حواشی و شروح و کتب مرتبط پیشنهادی: