حدیث قدسی: حدیث قدسی عبارت است از کلامی که پیامبر اکرم (ص) از خداوند متعال حکایت کند (و معمولا با کلماتی مانند «قال الله» یا «یقول الله» شروع می شود). 

حدیث قدسی از جهاتی با آیات قرآن متفاوت است که در ذیل به چند مورد اشاره می شود:

۱. آیات قرآن جنبه تحدّی دارد و به مبارزه دعوت می کند در حالی که احادیث قدسی جنبه تحدّی ندارد.

۲. آیات قرآن اعجاز دارد یعنی مخلوقات از آوردن مانند آن عاجزند در حالی که حدیث قدسی اعجاز ندارد.

۳. آیات قرآن قطعی الصدور هستند و به تواتر به اثبات رسیده و تحریف نشده می باشند، در حالی که احادیث قدسی ظنی الصدور است چرا که در بیشتر موارد خبر واحد است یعنی اسناد آن به پیامبر (ص) قطعی نیست.

۴. آیات قرآن احکام خاصی دارد که بدون طهارت نمی توان آن را لمس کرد ولی الفاظ احادیث قدسی اگر نام خداوند در آن نباشد اشکال ندارد.

۵. از دیگر تفاوت های حدیث قدسی و قرآن کریم این است که از آیات قرآن (سوره ها) می توان در نماز استفاده کرد امّا درباره احادیث قدسی این سخن صادق نیست.

۶. الفاظ قرآن از طرف خداوند است در حالی که حدیث قدسی امکان دارد لفظ آن از پیامبر باشد.

برخی (مانند ابن‌ حجر هیثمی‌) مجموع‌ احادیث‌ قدسیه‌ای‌ که‌ از پیامبر نقل‌ شده‌ را بالغ‌ بر صد حدیث‌ می دانند. عده ای از محدثین این احادیث را در مجموعه‌ هایی‌ جمع‌آوری‌ کرده‌اند:

استاد محمد الصباغ‌ از دانشمندان اهل تسنن: در سال‌ ۱۳۸۹ ه ق، ۴۰۰ حدیث‌ قدسی‌ از کتاب‌های‌ شش‌گانه‌ و موطأ اهل‌ سنت‌ جمع‌ آوری‌ و در کتابی دو جلدی به‌ نام‌ «الاحادیث‌ القدسیه‌» منتشر کرده‌ است‌.

از دانشمندان‌ شیعه‌ نیز، شیخ‌ حر عاملی‌ (مؤلف وسائل الشیعه)، احادیث قدسی پیامبر اکرم (ص) را در کتابی‌ به‌ نام‌ «الجواهر السنیه‌ فی‌ الاحادیث‌ القدسیه»‌ گردآوری‌ کرده‌ است‌.

تبرکا دو حدیث قدسی را در ذیل نقل می‌کنم:

قال رسول الله: یقول الله عزوجل: اشتدّ غضبی علی من ظلم من لا یجد ناصرأ غیری .

أنّ رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله قال‏: إنّ رجلا قال: و اللَّه لا يغفر اللَّه لفلان، فقال اللَّه: من ذا الذي تألّى‏ عليّ أن لا أغفر لفلان؟ فإنّي قد غفرت لفلان، و أحبطت عمل المتألّي بقوله: لا يغفر اللَّه لفلان. (الجواهر السنیه،ص ۳۱۶)

منبع:

۱. مسالک الافهام ‌إلی آیات الأحکام؛ ج۲، ص۴۱۴

۲. جواهر السنیه فی الأحادیث القدسیه، ص۳۱۶

(محمدرضا آزاد)