چکیده مقاله:

نحویان از همان ابتدای تدوین علم نحو تلاش خود را برای قاعده‌مند سازی این علم مبذول داشتند و بدین وسیله علم اصول نحو را تاسیس کردند. دانشمندان اصول نحو، ادله موجود برای قاعده‌سازی نحو را از ۴ تا ۱۲ مورد و فراتر از آن ذکر کرده اند. یکی از مهمترین ادله نحوی سماع است، که تمامی میراث فصیح عرب را در بر می گیرد. قرآن یکی از منابع دست اول در سماع به شمار می رود. بدین صورت که قرائت در استعمال شناسی و دلالت یابی از سوی نحویون مورد استفاده قرار می گیرد. ولیکن قرآن در پس از رحلت پیغمبر اکرم (ص) دچار اختلاف شد و تا به جایی که صاحب بعضی قرائات بعض دیگر را تکفیر می کردند. رشد سریع قرائات، ابن جزری را واداشت که با وضع قواعدی در حوزه قرائات، آشفتگی موجود را برطرف نماید و ضوابطی را برای تشخیص قرائت صحیح تعیین نماید. علمای نحو نیز می توانند با ثبوت شرط تواتر از معصوم (ع) از قرائات در استعمال شناسی و دلالت یابی استفاده کنند. این قاعده تنها در قرائت حفص از عاصم جاری است؛ چرا که سند آن به معصوم منتهی می شود و قرائت رایج مسلمین در طول قرون بوده است.