نگاه؛ دو فصلنامه علمی - اطلاع رسانی مدرسه شهیدین (ره)
سال دوازدهم، شماره ۲۳ – پاییز و زمستان ۱۴۰۳

شناسنامه:

صاحب امتیاز: مدرسۀ شهیدین بهشتی و قدوسی
مدیر مسئول: سید محمد رضا طباطبایی
به کوشش معاونت پژوهش مدرسۀ شهیدین
سردبیر: یحیی گوهری بخشایش
دبیر اجرایی: عباس اکبری
هیئت تحریریه (به ترتیب حروف الفبا): محمد بختیاری، سید مرتضی خاتمی سبزواری، مهدی خیاط‌زاده، سید مرتضی طباطبایی، رضا عندلیبی، یحیی گوهری بخشایش، قاسم محبی
ویراستار: سید محسن صفایی
بازبینی و طراحی: هادی عبدالمالکی

شماره مجوز از شورای پژوهش حوزه علمیه قم: 05/08/402/م مورخ 12/12/1402

نشانی: قم، میدان معلم، خیابان سمیه، خیابان شهیدین، پلاک ۹۳
کد پستی: ۳۷۱۵۶۹۷۶۳۴
تلفن ثابت: ۳۷۷۳۸۸۸۱-۰۲۵
تلفن همراه: 09127526874 (سردبیر)
رایانامه: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

دانلود شناسنامه

دانلود شیوه نامه نگارش

دانلود فهرست

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

مقالات:

 ۱. حجیت مفهوم شرط میان شیعه و اهل تسنن

محمد ریسمانچی - صفحه ۷ تا ۳۴ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

با توجه به فراوانی اسلوب شرط در کتاب و خصوصاً سنت و تأثیر آن در برداشت از این ادله، گفت‌وگو در مورد حجیت مفهوم شرط در پس کرانه‌های علم اصول فقه به منظور فهم منشاء اختلاف احکام میان فریقین، امری حائز اهمیت است. پژوهش در دست، جهت تحصیل این مهم با روش توصیفی ـ تحلیلی به مقایسه آراء مثبتین و مانعین حجیت مفهوم شرط از هر دو گروه پرداخته است تا شمائی کلی از فضای نزاع و استدلال در هر مذهب ارائه دهد که جمهور اصولیان شیعی و اهل تسننِ مثبت حجیت مفهوم شرط منطبق با آن هستند؛ هرچند که تعداد مانعین حجیت مفهوم شرط در میان اهل تسنن بیشتر است. ادله مشترک مثبتین عبارت‌اند از صیانت از لغو، وضع، کتاب و... و ادله مشترک مانعین نیز احتمال عدم انحصار سبب، کتاب و... هستند. البته هر کدام از دو مذهب، ادله خاص به خود؛ در اثبات مانند اطلاق یا در منع مانند فرض خلف را دارند. شایان توجه است فضای نزاع در اهل تسنن طبق یک نظر ناشی از اختلاف مبانی است، درحالی‌که در اصولیان شیعی، بحث حول قبول یا رد ادله است، نه ناشی از اختلاف مبنی؛ بلکه شاید حتی بتوان کلام برخی از مانعین را با مثبتین جمع کرد.

 ۲. حجیت اطمینان  

محمد هادی جمالی - صفحه ۳۵ تا ۴۸ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

بحث از حالات مکلف در مواجهه با ادله و طرق کشف واقع، از دیرباز مورد توجه اصولیون بوده است. یکی از این حالات، اطمینان است. با بررسی سیر علم اصول، از گذشته تا به حال، دانسته می‌شود، عمده مطالب اصولی، حول محور سایر حالات مکلف از قطع، ظن و شک مورد بحث قرار گرفته و کم‌تر از این حالت مکلف سخن به میان آمده است؛ تسامحی که ناشی از عدم توجه به ثمرات فراوان پرداختن به جوانب این مساله بوده است و ما را بر آن می‌دارد که به‌طور جداگانه آن را مورد بررسی قرار دهیم. اطمینان حالت سکون و آرامش حاصل از قوت ظن راجح و عدم اعتنا به طرف ضعیف آن به علت شدت ضعفش می‌باشد. درست است که شارع، مکلفین را از اتباع به غیر علم نهی کرده است، اما در این نگاشته با جمع‌آوری اقوال مختلف، به اثبات می‌رسد که حتی اگر قائل به حجیت ذاتی اطمینان نشویم، سیرة عقلاء و متشرعه بر عمل به اطمینان تعلق گرفته و علم بیان‌شده در فضای آیات و روایات، اطمینان و به تعبیر دیگر، علم عادی را نیز شامل می‌شود.

 ۳.مفهوم‌شناسی غنا

امیرحسین قلی زاده چوکانلو - صفحه ۴۹ تا ۶۴ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

مفهوم غنا ـ به‌عنوان یکی از حرام‌های مسلم شیعه ـ همواره مورد بحث علمای امامیه بوده است. اختلافی که میان فقها مطرح بوده است، در خصوص قیودی است که در مفهوم غنا باید درنظرگرفته شود؛ قیودی همچون اطراب، اضلال، صوت انسان بودن و غیره. غنا در زبان عربی بدون درنظرداشتن نقل‌های معنایی‌ای که در طول تاریخ در آن رخ داده است، بر نوعی از صوت نزد عرب دلالت می‌کند، اما این معنا در طول زمان به نوعی خاص از خوانندگی که شامل طرب باشد، نقل پیدا کرده است. با توجه به کلام فقها در ذیل روایات، و نیز بررسی بیان روایات در این امر، برداشت می‌شود که غنای حرام، در واقع آن صوت مطربی است که لهوی و مضلّ از حق باشد، و باکلام و بی‌کلام بودن در آن مدخلیتی ندارد. همچنین مراد از لهو، بنابر آنچه از روایات برداشت می‌شود، چیزی است که انسان را از خداوند متعال غافل می‌کند. پژوهش کتابخانه‌ای پیش رو با رویکرد تحلیلی و با هدف روشنگری بیش از پیش این مسئله و قیودی که باید در آن درنظرگرفته شود، به تحریر درآمده است.

 ۴. أقوال فقهاء المذاهب الإسلامية وأدلتهم في سن البلوغ

علي الحيدري - صفحه ۶۵ تا ۸۲ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

سن البلوغ هو موضوع لابد من الخوض فيه لكل فقيه يريد الإفتاء في معظم المسائل الشخصية في أنحاء هذا العلم. ولكن هناك بون شاسع بين الآراء الفقهية في مختلف المذاهب الإسلامية. فالحلّ للمسألة دراسة شاملة للأقوال والأدلة المنتمية إلى المكاتب الفقهية حتى يسهل أمر الاستنتاج أو الجمع بين الفتاوي. يهدف المقال إلى ترتيب الأقوال ثم أدلتها لتكوين النظام الاستدلالي في ظلّ المقارنة بينها. وأخيرا ينتهي إلى نتائج مباشرة ولازمة لسن البلوغ في الذكر والأنثى بعد دراسة الكتب المنسوبة إلى أصحاب الأقوال حتى لا يبقى شك لعدم أصالتها. فتُدرس آراء الشافعية، الحنابلة، المالكية، الحنفية (بشكل خاص وتامّ) والإمامية مع استفادة جميع الأصناف الموجودة من المصادر حتى لا يفوت القارئ قول حتى متروك في الأقوال المندرجة تحت المذهب. قد حصل أن سن البلوغ في الذكر ذو اختلاف بين خمس عشرة وثماني عشرة بأدلة مستقلة وسن البلوغ في الأنثى عدد بين تسع سنين وثماني عشرة سنة أيضا بأدلة مستقلة في المذاهب، لكن المشهور بين أهل السنة خمس عشرة سنة فيهما وبين الشيعة تسع سنين للجارية وخمس عشرة سنة للغلام.

 ۵. حیطه حجیت افعال معصوم (علیه السلام) از نظر شیعه  

سید وحید میر علی اکبری | صفحه ۸۳ تا ۹۶ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

یکی از مهمترین منابع اجتهاد، سنت بوده که شامل فعل معصوم است، اما ضروری‌است هر مجتهدی ابتدا مشخص کند که در فرایند اجتهاد، تمام افعال معصوم حجیت دارد یا تنها بعضی از این افعال چنین هستند. نسبت به این مساله، در بین علمای شیعه اختلاف است؛ هرکدام ادله‌ای را برای اثبات نظر خویش برشمرده‌اند. تحقیقاتی که در عصر حاضر پدید آمده نیز هریک با روش و دید خاصی به مسئله نگاه کرده‌اند. مقاله حاضر با تمرکز بر نظرات و مبانی علمای شیعه و روش توصیفی ـ تحلیلی و با ارائه دلایل مطرح‌شده به‌نحوی جدید و با احتراز از بیان ادله ضعیف و تطویل غیرضروری، کاشف از این است که تمام افعال معصومین به جز افعالی که اختصاص آنها به ایشان براساس دلایل قطعی دانسته شده است، برای امت حجت هستند.

 ۶. حکم فقهی اخذ اجرت بر تعلیم واجب

علی خسروی فرد | صفحه ۹۷ تا ۱۰۹ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

یکی از مسائلی که در فقه امامیه مطرح بوده و تاکنون نیز محل بحث و اختلاف‌نظر فقها می‌باشد حکم اخذ اجرت بر تعلیم واجب و به‌طور کلی بر واجبات است که باتوجه به اهمیت موضوع و آثار فقهی و عملی مترتب بر آن لازم است به این موضوع با تفصیل بیشتری پرداخته شود؛ به‌عنوان مثال این مساله نسبت به اجرتی که در ازای اعمال عبادی چون اقامه نماز و همچنین تعلیم واجب و سایر امور که توسط شارع واجب گردیده و در مقابل آنها اجرت دریافت می‌شود، مطرح می‌گردد و حتی می‌تواند نسبت به عبادت استیجاری هم لحاظ گردد، لذا باتوجه به اهمیت و کاربرد این موضوع در این مقاله تلاش شده با جمع‌آوری علل نقلی و به‌صورت گسترده‌تر، علل عقلی حرمت اخذ اجرت بر تعلیم واجب و به‌طور کلی حرمت اخذ اجرت بر واجبات که یکی از موارد و مصادیق آن تعلیم واجبات می‌باشد، گامی برداشته شود.

 ۷. ادله قاعده «تسامح در ادله سنن»

علی‌محمد خانی سانیج | صفحه ۱۱۱ تا ۱۳۴ | دانلود مقاله PDF

چکیده:

تسامح در ادله سنن، به معنای سخت‌گیری‌نکردن درباره ادله روایی مستحبات و مکروهات است و ازآنجاکه مستحبات و مکروهات در تمامی ابواب فقه حضور دارند، این قاعده جزو مهم‌ترین قواعد فقهی و اصولی شمرده می‌شود. برای پذیرش یا رد این قاعده باید ادله مثبتین (عقل، اجماع و اخبار من بلغ) به‌دقت بررسی و صحت‌سنجی شود. در این مقاله سعی شده تا ادله مثبتین از میان کتب فقهی، اصولی و رساله‌های مختص به این موضوع به روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری و منعکس گردد. در مجموع این نتیجه به‌دست‌آمده است که اجماع و عقل، توان اثبات این قاعده را نداشته و اخبار این باب نیز حجیت خبر ضعیف دال بر استحباب را ثابت نمی‌کنند.