دو فصلنامه علمی - اطلاع رسانی نگاه - شماره ۵
- مدیر سایت
- بازدید: ۵۰۹۵
نگاه؛ دو فصلنامه علمی - اطلاع رسانی مدرسه شهیدین (ره)
سال سوم
شماره ۵
پاییز و زمستان ۱۳۹۴
شناسنامه:
صاحب امتیاز: مدرسۀ شهیدین بهشتی و قدوسی (ره)
مدیر مسئول: سید محمد رضا طباطبایی
به کوشش معاونت پژوهش مدرسۀ شهیدین (ره)
سردبیر: مهدی خیاط زاده
هیئت تحریریه: سید مرتضی خاتمی، محمد پاکدین، محمد بختیاری، سید شهاب الدین دعائی
ویراستار مقالات فارسی: محمد امین کلانتری
بازبینی و طراحی: محمد امین کلانتری
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مقالات
۱. مسوغات ابتدا به نکره
سیدمحمدحسین طباطبایی - صفحه ۷ تا ۲۹ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
در مبتدا اصل بر معرفه بودن است اما در شرایطی برخلاف اصل و به صورت نکره استعمال شده است. علمای نحو گاهی مبتدا شدن نکره مخصصه را جایز دانسته‌اند اما مواردی نیز وجود دارد که مبتدا به صورت نکره محضه، در کلام استفاده شده است. در این بین موضوعی به نام افاده معنا وجود دارد که اجازه می‌دهد مبتدا به صورت نکره استفاده شود. افاده معنا عبارت است از یک تفکیک و یک نوآوری برای مخاطب. یعنی اگر جمله، معنای تازه‌ای را به مخاطب خود رساند، آن جمله مفید معنا خواهد بود. علمای نحو برای مسوغات نکره تا ۴۰ مورد را ذکر کرده‌اند که بحث از همه آنها در این مقاله نمی‌گنجد. جالب است که خود علمای نحو اذعان داشته‌اند که دسته‌بندی مسوغات، چیزی را محدود نمی‌کند و اگر در کلامی افاده معنا وجود داشت، می‌توان از آن کلام استفاده کرد. چه آن کلام با نکره شروع شده باشد و چه با معرفه. بنابراین در مقاله پیش‌رو، موضوع اصلی بحث بر افاده معنا متمرکز شده و در کنار آن سه مسوغ از معروف‌ترین آنها نیز بررسی خواهد شد.
۲. ماهیت و فایده ضمیر فصل
محمد حسین برکتین – صفحه ۳۱ تا ۵۶ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
ضمیر فصل در کتب نحوی غالبا ذیل بحث ضمیر و از سه جهت مورد بررسی قرار گرفته است: شروط ضمیر فصل، غرض از کاربرد ضمیر فصل (فایدة ضمیر فصل)، ماهیت ضمیر فصل از جهت اسم یا حرف بودن و به تبع آن بحث از محل اعراب ضمیر فصل در صورت اسم بودن آن. اما در کتب بلاغی با توجه به اهداف علم بلاغت، تنها پیرامون غرض معنوی از کاربرد ضمیر فصل بحث شده است. این پژوهش با بهره‌گیری از دیدگاه علمای علم نحو و بلاغت در منابع دسته اول، بررسی جهت دوم و سوم را بر عهده دارد. پژوهش حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌ای انجام شده و شیوة گردآوری و تحلیل اطلاعات در آن، بر اساس روش توصیفی و تحلیلی است. بحث از ماهیت و فایده ضمیر فصل که کاربرد زیادی در آیات و روایات دارد، تاثیر به سزایی در فهم دقیق متون دینی دارد و تحقیق حاضر با هدف تبیین ابعاد مختلف این دو مقوله در دو فصل به رشتة تحریر درآمده است. در فصل اول به فایدة ضمیر فصل پرداخته شده است که در گفتار نخست آن، فایدة لفظی و در گفتار دوم فواید معنوی ضمیر فصل مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. فصل دوم به ماهیت ضمیر فصل اختصاص یافته است که در گفتار نخست آن، اقوال و ادلة هر کدام تبیین شده است و در گفتار دوم هر کدام از اقوال مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
۳. معرفی کتاب التبیان فی اعراب القرآن
محمد آقایی – صفحه ۵۷ تا ۶۰ | دانلود مقاله PDF
۴. معرفه و نکره
آرمین حورمندیان – صفحه ۶۱ تا ۷۸ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
مسئله معرفه و نکره از مهمترین مسائل علم نحو است. وجود معانی و ملاک‌های گوناگون در این مسئله، منشأ اختلاف بین علمای نحو شده است. اگر گوینده از واژه‌ای که به کار می‌برد، مصداق معینی را در نظر گرفته باشد و مخاطب نیز آن مصداق معین را بشناسد و گوینده همان مصداقی را که در ذهن مخاطب است، قصد کرده باشد، در این صورت واژه بیان شده یک واژه معرفه است. در مقابل اگر گوینده از واژه‌ای که به کار می‌برد، مصداق معینی را در نظر نگرفته باشد و یا مخاطب آن مصداق معین را نشناسد و یا گوینده همان مصداقی را که در ذهن مخاطب است، قصد نکرده باشد، در تمام این موارد، واژه بیان شده، یک واژه نکره است. با این ملاک مهم می‌توان اسم‌های معرفه را شمارش و تقسیم‌بندی کرد: ضمیر، علم، اسم اشاره، اسم موصول، ذواللام و مضاف به یکی از معارف فوق. از مباحث مهمی که در این زمینه مطرح می‌شود می‌توان به رتبه معارف، معرفه و نکره محضه و غیر محضه اشاره کرد.
۵. عَلَم و اقسام آن
محمد سالارکیا - صفحه ۷۹ تا ۹۷ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
تقریبا در تمام کتب نحوی ذیل بحث معارف، که از مباحث مهم در نحو است، درباره عَلَم توضیحاتی داده شده است. در این مقاله سعی شده تا مخاطب با جایگاه عَلَم در بین کلمات و نیز در بین معارف آشنا شود و دلیل نیاز ما به شناخت اعلام را بداند. همچنین دریابد که عَلَم با چه اعتبارهایی و به چه اقسامی تقسیم می‌شود. البته این مقاله بیشتر بر این تأکید می‌کند که تقسیم چهارم عَلَم، یعنی تقسیم عَلَم به اسم، لقب و کنیه را بیشتر از تقسیم اول، دوم و سوم توضیح دهد.
۶. اغراض از مجهول کردن و فرق آن با باب مطاوعه
سید محمد مهدی فخاری – صفحه ۹۹ تا ۱۲۴ | دانلود مقاله PDF
چکیده:
این مقاله در مورد اغراض و فواید مجهول کردن و تفاوت‌های آن با باب مطاوعه است و در فصول زیر تنظیم شده است:
فصل۱: شناخت ظاهری فعل مجهول
فصل۲: اغراض استفاده از فعل مجهول
فصل۳: فرق مجهول با باب مطاوعه
اين مقاله درصدد است خواننده را در فهم معناي عمیق کلام عرب فصیح و درک معانی پیچیده و غنی قرآن کریم ياري کند. در این مقاله در هر سه فصل به صورت جداگانه از روش‌های تحقیقی (توضیحی، سوال و جوابی و غیره...) استفاده شده است.
پوستر:
